Toename van overgewicht en chronische aandoeningen: een evolutionaire visie.

Nog nooit was de mens zoveel met gezonde voeding bezig als nu: fitnesscentra pronken met programma’s om af te vallen, sapjeskuren, maaltijdvervangers, shakes, lightproducten, pilletjes, … anderzijds waren over de ganse wereld nooit zoveel zwaarlijvige personen als er nu zijn. Een stijgend aantal mensen met overgewicht brengt ook een stijgend aantal hart- en vaatziekten en suikerziekte met zich mee (diabetes type II). Medicatie als bloeddrukverlagers en cholesterolverlagers behoren tot de meest gebruikte medicijnen ter wereld. Het mag duidelijk zijn dat er ergens iets grondig verkeerd loopt in het huidige denken over voeding. 

Om ons metabolisme te begrijpen en om te kaderen waarom we zo fout bezig zijn, is het belangrijk even ver terug te gaan in het verleden:

De homo sapiens heeft 21 787 genen. Hierin ligt alle informatie in opgeslagen die ons doorheen de evolutie de beste overlevings- en reproductiekansen gaf. Over de afgelopen miljoen jaar zijn er slechts 27 genen veranderd, deze hebben voornamelijk te maken met bijvoorbeeld het abstract denken of het kunnen hebben van blauwe ogen. Met andere woorden, ons lichaam functioneert grotendeels hetzelfde als bij onze verre voorouders. 

We hebben het nu veel beter dan hen: zij hadden een gemiddelde levensverwachting van 49 jaar, en de hoofdoorzaak van sterven waren infectieziektes, hongerdood en oorlogen. 

Ongeveer tienduizend jaar geleden ontstond de akkerbouw. Dit betekende een belangrijke kentering in het aantal mensen dat honger leed, al brachten mislukte oogsten ook dramatische hongersnoden met zich mee.  

We staan er nu niet bij stil, maar het zeker stellen van voldoende en betaalbare voeding was de grootste zorg voor overheden uit het verleden. 

De Industriële Revolutie in het begin van de twintigste eeuw betekende opnieuw een grote kentering: we leerden gebruik maken van machines en er kon op korte tijd veel meer voedsel geproduceerd worden. Ook de geneeskunde ging erop vooruit, waardoor infectieziekten bestreden konden worden. In 1900 waren we met 1 miljard 650 miljoen mensen op de wereld, momenteel zijn we met 7 miljard 882 miljoen. Op 121 jaar tijd zijn we dus met 4,7 keer zoveel!

We worden in België nu ook gemiddeld 81 jaar oud. Helaas zijn dit niet allemaal gezonde jaren, en het aantal hart- en vaatziekten, kankers, neurologische degeneratieziektes, ademhalingsziektes, … nemen verder toe. De netgenoemde en vele andere chronische aandoeningen hebben overgewicht als belangrijke risicofactor. Niet iedereen met overgewicht heeft een chronische aandoening, maar ruim de helft van de personen met een chronische aandoening heeft overgewicht!

Het advies van vele artsen en diëtisten luidt al jaren als volgt: eet meerdere kleine porties per dag om je verbranding op gang te houden, beperk vet en beweeg meer. Dit klinkt logisch want als we meer calorieën verbruiken dan dat we binnenkrijgen, zouden we moeten afvallen.

De praktijk – en vele recente wetenschappelijke onderzoeken – laat evenwel zien dat mensen met een ogenschijnlijk gezond voedingspatroon en veel beweging geen gram afvallen, en vaak zelfs nog bijkomen. 

Het wordt meer dan tijd dat we van deze ouderwetse visie afstappen, en gaan kijken naar wat ons écht dik maakt. Dit heeft namelijk niets te maken met de hoeveelheid calorieën die we binnenkrijgen, maar met de samenstelling ervan en de invloed van onze voeding op twee belangrijke hormonen, namelijk INSULINE en CORTISOL. 

Om zo goed mogelijk te begrijpen waarom we decennialang foute informatie over voeding ingepeperd kregen, geef ik graag onderstaande feiten mee:

• Vet, en dan voornamelijk verzadigd vet, wordt als schuldige aangewezen voor het aantal toenemende hart- en vaatziekten. Dit komt door de Zevenlandenstudie, een studie gepubliceerd in de jaren 50, die schijnbaar de correlatie tussen verzadigd vet en hart- en vaatziekten aantoonde. Deze studie bepaalt nog steeds onze eetcultuur waarin we verzadigd vet weren en als alternatief meer industrieel bewerkte voeding en koolhydraten nuttigen. De studie ligt al lang onder vuur. Er werd ten eerste onderzoek gedaan in 22 landen in plaats van 7 landen. Werden de resultaten van al deze landen opgenomen in de conclusie, dan kon er geen verband aangetoond worden tussen verzadigd vet en hart- en vaatziekten. Er liep nog meer fout in deze studie, indien u interesse heeft kan u dit nalezen op volgende site: https://www.nederlandslank.nl/blog/ziek-door-wetenschapsfraude

• De voeding van onze verre voorouders bestond voornamelijk uit een grote variatie aan planten, af en toe fruit en noten (afhankelijk van het seizoen), vis, gevogelte, eieren en af en toe vlees. Procentueel gezien aten we toen méér vet dan nu, terwijl de huidige chronische ziekten gerelateerd aan overgewicht amper voorkwamen. Eskimo’s leefden lang bijna uitsluitend op vet aangezien daar weinig planten groeien, en ook zij hadden geen last van overgewicht en/of hart- en vaatziekten.

• Wat we vroeger amper kenden en nu de basis is van bijna al onze maaltijden zijn granen. Brood, pasta, rijst, koekjes, gebak, granola, … allen hebben ze granen als basis. Granen bestaan uit koolhydraten, wanneer we deze verteren worden deze ontbonden tot glucosemoleculen en zo via de darm opgenomen in ons bloed, waardoor de bloedsuikerspiegel (snel) stijgt. 

• Aardappelen en veel industrieel bewerkte voedingsmiddelen bevatten zetmeel, dit zijn lange ketens van glucosemoleculen. Ook deze vorm van koolhydraten wordt in ons lichaam afgebroken tot afzonderlijke glucosemoleculen en stuurt onze bloedsuikerspiegel de hoogte in. Grote schommelingen in de bloedsuikerspiegel zorgen voor overgewicht. Zo worden kippen op korte tijd heel snel vetgemest met maïszetmeel en niet met vetrijke producten.

• Sinds de 19^e eeuw was er de opkomst van suiker. Het verbouwen van suikerriet en suikerbiet bleek een gemakkelijke en goedkope manier om snel en veel mensen van voldoende Kcal te voorzien, zodat er minder hongersnood was. Verder bleek suiker ook een prima bewaarmiddel, zodat bederfelijke voedingsmiddelen langer bewaard konden worden. Suiker maakte voeding betaalbaar én lekker, iets wat lang niet altijd het geval was. 

• Producenten van suikerrijke producten zoals Kellogg’s, Coca-Cola en andere, sponsoren wetenschappers met honderdduizenden euro’s om onderzoeksresultaten te beïnvloeden en naar hun hand te zetten. Zo worden onnoemelijk veel producten die rijk zijn aan de goedkope grondstof suiker, voor veel geld verkocht. 

• Overheden gaan gretig mee in dit verhaal, aangezien zij bijgevolg niet meer belast worden met het voorzien van voldoende betaalbare voeding voor de bevolking. 

• Het feit dat suiker en industrieel bewerkte voeding zowel politieke en economische enorme voordelen bood, is altijd vakkundig op de achtergrond gehouden als mogelijke oorzaak voor overgewicht en alle gerelateerde aandoeningen.

• Ook voor het advies om meermaals per dag kleine hoeveelheden te eten, bestaat geen enkele deftige wetenschappelijke basis. Dit is vrij logisch nu we weten dat de werking van ons lichaam gestoeld is op honderdduizenden jaren evolutie waarin voedsel soms overvloedig, maar soms ook helemaal niet ter beschikking was. Het feit dat we nu dag in dag uit zes keer op een dag iets zouden moeten eten, is vreemd voor ons lichaam. Ook industrieel bewerkte voeding vol kleur- en geurstoffen, suiker, bewaarmiddelen, transvetten en dergelijke is voor ons lichaam nieuw en we hebben nog geen fysiologisch antwoord op al deze nieuwe stoffen. Wanneer ons lichaam niets kan met een bepaalde stof, wordt dit als vet opgeslagen rondom de organen. Dit is het begin van vele ziektebeelden. Vet in voeding op zich (zowel verzadigd als onverzadigd) was al altijd aanwezig in ons verleden, we gebruiken het om nieuwe cellen mee te bouwen, warmte te produceren, onze zenuwen mee te voeden, … met andere woorden: ons lichaam heeft perfect antwoord op het binnenkomen van natuurlijke vetten en gebruikt deze in de meest functionele zin. 

• Overleving en reproductie zijn evolutionair gezien de enige doelen van de homo sapiens. Chronische ziekten en overgewicht dragen in geen enkel opzicht bij aan deze doelen. Mocht vet dé oorzaak zijn van al deze vervelende aandoeningen, dan waren we misschien nooit zover geraakt in de evolutie OF hadden we een genetisch programma ontwikkeld om vet te kunnen uitscheiden. Vet bood ons net het voordeel om wél te kunnen overleven in tijden van schaarste, vandaar dat het kunnen opslaan van vet een evolutionair voordeel was. De doorgedreven consumptie van industrieel bewerkte voeding en veel koolhydraten zorgt er echter voor dat er heel veel als vet moet worden opgeslagen, waardoor ons toenmalig evolutionair voordeel nu veranderd is in een zogenaamd evolutionair litteken. 

Kennis van de bloedsuikerspiegel en de invloed van voeding hierop, alsook kennis van de werking van de hormonen insuline en cortisol kunnen u helpen om terug de controle over uw gewicht en uw gezondheid terug te winnen. U zal veel gemakkelijker bewuste keuzes kunnen maken qua voeding en u beschermt zichzelf tegen tal van chronische ziektebeelden.

Tijdens een consultatie orthomoleculaire therapie leg ik bovenstaande zaken in een begrijpbare taal voor u uit. Ook krijgt u achteraf documentatie via mail doorgestuurd met nogmaals de uitleg en ook een hoop tips, sites met goede en makkelijke recepten, interessante boeken, … 

Indien u nog vragen heeft kan u deze via het contactformulier stellen.

Afspraken kunnen ingeboekt worden via de sites van de praktijken waar ik werk:

www.osteopaatevergem.be (Sleidinge)

www.pmcstoepe.be (Ertvelde, voor afspraken hier bellen naar 09 344 30 87 of mail naar info@pmcstoepe.be)

Marlies